Ex-terrorist Jason probeert nu jongeren te deradicaliseren: 'Het voelt goed dat ik met mijn kennis iets kan doen' (2024)

Hij verdween voor jaren achter de tralies voor het gooien van een handgranaat. Lang wilde voormalig jihadist Jason Walters als martelaar sterven. Maar in de gevangenis deradicaliseerde hij. "Ik wil met mijn ervaringen mijn verleden rechtzetten."

Als hij foto's terugziet van vroeger, uit de tijd dat hij nog diepgelovig was, kan hij zich amper voorstellen dat het om hem gaat, zegt hij. "Het is alsof het iemand anders is, waar je geen directe relatie meer mee hebt. Ik weet dat ik het ben, maar snap eigenlijk niks meer van die jongen van toen." Jason Walters was als 18-jarige lid van de extremistische Hofstadgroep, waar ook de latere moordenaar van Theo van Gogh Mohammed Bouyeri toe behoorde.

Handgranaat op arrestatieteam

Bij een urenlange belegering van zijn woning in het Haagse Laakkwartier gooide hij een granaat door de deuropening, waarbij drie agenten zwaar gewond raakten. Poging tot moord, oordeelde de rechter later. "Ik wilde daar echt sterven als martelaar. Ik daagde de agenten letterlijk uit om op mij te schieten", vertelt Jason. Overgeven aan de ongelovigen, dat was geen optie. Dat zag hij als lafheid. "Ik had ook geen angst om te sterven, want ik geloofde niet in de dood. Het paradijs wachtte op me."

Tijdens zijn lange detentie op de speciale terreurafdeling in Vught gebeurde er iets wat niemand voor mogelijk had gehouden. Jason ging zich verdiepen in de wetenschap en viel langzaam van zijn geloof. "In het begin werd ik tegengehouden door angst. Als ik hiermee doorga, verval ik misschien in ketterij en ga ik naar de hel, dacht ik. Er stond veel op het spel."

Nieuw leven

Inmiddels is Jason jaren verder en weer een vrij man. Hij heeft definitief met het geloof gebroken, studeerde in Leiden en werkt nu als radicaliseringsexpert voor het bedrijf Blue Water. Via internetfora probeert hij in contact te komen met radicaliserende jongeren. "Ik spreek de taal en snap als geen ander wat er in hun hoofden omgaat. Het voelt alsof ik iets goeds kan doen, mijn verleden een beetje rechtzetten."

Maar Syriëgangers en andere jihadisten echt deradicaliseren is heel lastig, vindt hij. "Bij mij was het uiteindelijk een persoonlijke keuze. Het moet echt uit jezelf komen en het is niet ongevaarlijk. Je maakt er vijanden mee en komt in een sociaal isolement terecht. Dat is behoorlijk eenzaam in het begin."

'Op afvalligheid staat de doodstraf'

Tot op de dag van vandaag plukt Jason de wrange vruchten van de keuze zijn oude leven vaarwel te zeggen. Vanuit radicale kringen wordt hij nog altijd met de dood bedreigd.

"Ik ben in het verleden vaak bedreigd en soms gebeurt dat nog. Sommige jihadisten zien mij als die afvallige. En daar staat de doodstraf op, punt. Bij die radicale types zaten ook echt serieuze gasten, die later naar Syrië zijn vertrokken. Je weet nooit of iemand de daad bij het woord voegt natuurlijk. Maar je kunt je identiteit maar één keer prijsgeven, daarom kies ik nu voor anonimiteit."

Broer overleden

Van heel dichtbij maakte hij mee welke invloed het jihadisme kan hebben. Een aantal jaren terug reisde zijn broer Jermaine naar Syrië, met zijn vrouw en kinderen. "Het leek alsof ze hals over kop waren vertrokken. Er lag nog eten op de snijplank. Ze waren van het ene op het andere moment verdwenen. Ik had mijn gevoel moeten volgen, dan hadden we ze misschien nog aan de grens kunnen tegenhouden. Nu waren we te laat."

In 2017 kwam zijn broer om het leven bij een bomaanslag in het Syrische Raqa. Naast heel verdrietig, is Jason ook boos op Jermaine. "Wat heeft hij zijn kinderen aangedaan? Ze zijn totaal kapot en getraumatiseerd voor het leven. Dat heeft hij veroorzaakt met zijn keuze om naar Syrië te vertrekken. En het gaat hier om een volwassen man. Ik was amper 18, toen ik radicaliseerde, dat is echt een andere verhaal."

Goede vader

Het bizarre is dat volgens hem zijn broer altijd wel een goede vader was. "Zijn kinderen waren heel goed opgevoed, ze waren echt een soort modelouders totdat ze vertrokken. Dat is wat ideologie met mensen kan doen", zegt hij.

"Het gaat hier om het absolute kwaad, maar mijn broer en zijn vrouw zagen dit als het enige juiste om te doen. Je kunt dus met zogenaamde goede intenties zeer kwaadaardige dingen doen. Dat is het tragische van het menselijke bestaan."

'Eindelijk iets positiefs doen'

Zelf is Jason heel blij dat hij uiteindelijk uit het jihadisme is gestapt. Hij heeft het idee dat hij aan nieuw leven is begonnen. Veel last van vooroordelen heeft hij niet. "Ik heb echt het gevoel dat ik een tweede kans heb gekregen. Natuurlijk zijn er altijd mensen die niet geloven dat je tot inkeer bent gekomen en je blijven zien als 'die rare jihadist'.

Maar dat is volgens Jason echt de minderheid. "Verreweg de meeste mensen beoordelen je gewoon op je daden. Daar ben ik heel blij mee. En het voelt goed dat ik met mijn kennis van vroeger iets kan doen. Ik kan eindelijk iets positiefs doen."